IBE: Mniejsze szkoły bardziej przyjazne
10% dzieci doświadcza dręczenia – mówią eksperci Instytutu Badań Edukacyjnych. Szczególnie narażone są dzieci z rodzin ubogich, bez wsparcia rodziców. Agresywne zachowania mają miejsce głównie w klasach IV–VI szkoły podstawowej. Problemy są mniejsze w klasach, w których uczniowie oceniają nauczycieli jako życzliwszych i bardziej skłonnych do pomocy, a także tam, gdzie uczniowie lepiej znają prawa i zakazy szkolne oraz je akceptują, a nauczyciele i dyrekcja omawiają je jasno i szczegółowo.
Raport przedstawia wyniki prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych badania Bezpieczeństwo uczniów i klimat społeczny w polskich szkołach mającego na celu pogłębienie wiedzy na temat skali i form przemocy i agresji w szkole oraz opis klimatu szkoły, w tym jakości relacji społecznych oraz panujących w szkole zasad.
Bezpieczeństwo w szkole to temat często obecny w debacie publicznej i istotny zarówno dla nauczycieli i dyrektorów, jak i uczniów oraz ich rodziców. Prowadzone w Polsce w ostatnich kilkunastu latach badania agresji i przemocy szkolnej nie potwierdzają wprawdzie medialnych tez o pogłębianiu się problemu, wskazują jednak na poważne zagrożenia w tym zakresie oraz podkreślają przemiany specyfiki zachowań agresywnych w szkole (chociażby związane z pojawieniem się agresji elektronicznej). Dotychczasowe badania nie dały jednak pełnego obrazu skali zjawiska ani też możliwości porównywania wyników między sobą. Badanie IBE jako pierwsze daje całościowy i pełny obraz problemów.
Metodologia i dobór próby
Badanie ilościowe poprzedził przegląd badań, danych i narzędzi badawczych dotyczących agresji i przemocy szkolnej oraz klimatu szkoły i klasy, badania jakościowe – wywiady ze specjalistami zajmującymi się problematyką agresji i przemocy szkolnej oraz klimatu szkoły i klasy, wywiady indywidualne i grupowe z uczniami szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych, a także ilościowy pilotaż narzędzi badawczych.
Badanie ilościowe przeprowadzone zostało w okresie listopad – grudzień 2014 roku w 185 szkołach na próbie:
- 10 993 uczniów z 555 klas,
- 528 wychowawców badanych klas,
- 242 pedagogów i psychologów szkolnych,
- 4 093 pozostałych nauczycieli oraz
- 185 dyrektorów.
Dobór próby zakładał:
- reprezentatywną próbę szkół,
- reprezentatywną próbę dla zbiorowości uczniów szkół publicznych dla dzieci i młodzieży,
- reprezentatywną próbę dla zbiorowości oddziałów, a w konsekwencji – dla zbiorowości wychowawców klas IV–VI szkół podstawowych oraz wychowawców klas gimnazjalnych, licealnych, techników i zasadniczych szkół zawodowych. Przy zastosowaniu właściwych wag możliwe jest traktowanie próby jako reprezentatywnej dla populacji nauczycieli.
Przykrości w relacjach z rówieśnikami
Wykres 1. Odsetek uczniów deklarujących doświadczenie danego zachowania
co najmniej raz w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie
którzy doświadczyli danego zachowania w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie
10% uczniów jest dręczonych
Wykres 3. Odsetek uczniów deklarujących, że byli dręczeni
w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie
Częstość doświadczania agresji i przemocy, w tym dręczenia szkolnego zasadniczo maleje wraz z wiekiem. Uczniowie deklarujący, że sytuacja finansowa ich rodziny jest gorsza od przeciętnej w klasie, wyraźnie częściej doświadczają różnych form agresji, znacznie częściej też są ofiarami dręczenia szkolnego. Uczniowie, którzy radzą sobie na WF-ie gorzej lub w ogóle unikają tej lekcji, częściej niż inni doświadczają różnych form agresji, a także częściej padają ofiarą dręczenia przez rówieśników. Wreszcie, agresji i dręczenia wyraźnie częściej doświadczają uczniowie mający niskie oceny z zachowania i chodzący na wagary. Dzieci rodziców mniej zainteresowanych częściej stają się ofiarami dręczenia szkolnego.
Problemy agresji i dręczenia w największym stopniu dotyczą klas IV–VI szkoły podstawowej, w mniejszym stopniu gimnazjum i najmniejszym szkół ponadgimnazjalnych, zwłaszcza liceów.
Wśród reakcji dzieci i młodzieży na dręczenie dominują zachowania unikowe takie jak obserwowanie, lekceważenie czy omijanie; bardzo rzadkie jest uciekanie się do pomocy nauczycieli.
Wychowawcy o przemocy w szkole
Wychowawcy najczęściej nie wiedzą o agresji słownej oraz nękaniu w Internecie.
Uczniowie o klimacie w szkole
Większość uczniów jest zadowolona z relacji w klasie i pozytywnie ocenia wsparcie kolegów i koleżanek. Sympatia do kolegów i koleżanek jest nieco większa w szkołach podstawowych. 80% uczniów deklaruje, że lubi swoją klasę. 70% uczniów ocenia, że osoba, która nie odrobi lekcji lub jest smutna czy zdenerwowana, otrzyma pomoc od osób w klasie. 20% uczniów mówi, że uczniowie są dla siebie niemili i złośliwi.
W 60% klas w szkołach podstawowych i gimnazjalnych istnieje problem uczniów odrzuconych. Prawie połowa uczniów potwierdza, że w klasie są osoby, z którymi inni nie chcą siedzieć w ławce. Głównym powodem odrzucenia jest odróżnianie się od innych, w mniejszym stopniu słabe wyniki w nauce lub brak pieniędzy.
Wykres 4. Opinie uczniów różnych typów szkół dotyczące wagi problemu agresji i przemocy w ich szkole
Wsparcie nauczycieli wpływa na klimat szkoły
Wykres 5. Odsetek uczniów zgadzających się (zdecydowanie lub raczej) z podanymi stwierdzeniami
dotyczącymi życzliwości i wsparcia ze strony nauczycieli
Jednocześnie blisko jedna trzecia uczniów deklaruje, że w ciągu ostatniego miesiąca jakiś nauczyciel na nich krzyczał, na podobnym poziomie są wskazania dotyczące wyśmiewania i ośmieszania przy innych, a kilka procent uczniów twierdzi, że nauczyciel uderzył ich lub szarpnął. Wyniki badania potwierdzają, że zachowania tego typu częściej stosowane są przez nauczycieli w stosunku do:
- uczniów z gorszymi wynikami w nauce i gorszymi stopniami z zachowania;
- dzieci rodziców niezaangażowanych i niezainteresowanych tym, co się dzieje w szkole;
- chłopców niż dziewcząt.
Uczniowie uważają, że nauczyciele jasno informują o zasadach obowiązujących na lekcjach i konsekwencjach łamania reguł. Cztery piąte uczniów szkół podstawowych (i nieco mniej na wyższych poziomach) potwierdza, że nauczyciele reagują natychmiast, jeśli ktoś się niewłaściwie zachowa. Pomimo powszechnej wiedzy uczniów w kwestii obowiązujących ich zasad, tylko dwie trzecie deklaruje, że się z nimi zgadza, blisko połowa zaś uważa, że niektóre są niepotrzebne.
Oprócz życzliwości, wsparcia oraz przykrych dla uczniów zachowań nauczycieli, na ocenę relacji w szkole wpływa też poczucie sprawiedliwości uczniów. Odnosi się ono zarówno do zachowań nauczycieli, jak i egzekwowania zasad. Podobnie jak w przypadku oceny życzliwości i troski nauczycieli, także ocena sprawiedliwości spada wraz z wiekiem badanych. Pozytywnie ocenia ją około 70% uczniów szkół podstawowych (klasy IV–VI), ale już tylko połowa gimnazjalistów i zaledwie co trzeci uczeń technikum. Jedna czwarta uczniów ostatnich klas szkół podstawowych i blisko 40% uczniów technikum przekonanych jest, że za tę samą pracę jedni uczniowie dostają lepsze oceny, a inni gorsze.
O wysokim stopniu konsekwencji nauczycieli przekonana jest zdecydowana większość uczniów, jednak nie wszyscy: w szkołach podstawowych 80% uczniów potwierdza, że nauczyciele reagują natychmiast, jeśli ktoś się nie właściwie zachowa, na wyższych poziomach kształcenia przekonanych jest o tym około 70% uczniów.
Relacje pomiędzy nauczycielami wpływają na uczniów
Wykres 6. Odsetek nauczycieli zgadzających i niezgadzających się z podanymi stwierdzeniami
dotyczącymi relacji w gronie pedagogicznym
/informacja prasowa/
Bardzo ciekawy wpis. Warty przeczytania.
Warszawska Liga Debatancka dla Szkół Podstawowych - trwa przyjmowanie zgłoszeń do kolejnej edycji
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Trwa II. edycja konkursu "Pasjonująca lekcja religii"
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Redakcja portalu 23 Sierpień 2021
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
RPO krytycznie o rządowym projekcie odpowiedzialności karnej dyrektorów szkół i placówek dla dzieci
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
Wychowanie w szkole, czyli naprawdę dobra zmiana
~ Staszek(Gość) z: http://www.parental.pl/ 03 Listopad 2016, 13:21
Ku reformie szkół średnich - część I
~ Blanka(Gość) z: http://www.kwadransakademicki.pl/ 03 Listopad 2016, 13:18
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:15
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:14