Z własnej inicjatywy prowadziłam zajęcia recytatorskie z młodzieżą od początku pracy na stanowisku nauczyciela języka polskiego. Lekcje, na których "bawiliśmy się" w teatr zachęciły kilkoro młodych ludzi do wstąpienia do prowadzonego przeze mnie od 2001 roku koła recytatorskiego. Kierowała nami bardziej intuicja i pragnienie wykreowania zabawnych scenek niż świadomość ciała i słowa. Wtedy już najważniejsze wydawało mi się samo zaangażowanie, realizowanie własnych wizji: do dzisiaj tak właśnie patrzę na zajęcia z uczniami.

Prowadzenie szkolnego teatru pozwala moim zdaniem na realizację następujących celów:

• rozwiązywanie problemów wychowawczych,


• rozwój ekspresji uczniów


• integracja grupy,

• przyswajanie wiedzy i kształcenie umiejętności


• podnoszenie poczucia własnej wartości u uczniów- dowartościowanie.
            Nasze gimnazjum jest placówką specjalną, uczniowie trafiają do nas często z placówek masowych, gdzie nie byli w stanie odnieść sukcesu. Mają bardzo często problemy z nauką, z zapamiętywaniem, czytaniem i poprawną wymową. Obarczone są także sytuacją domowa, często „niewesołą”. Są niedowartościowane, zagubione, samotne, smutne. Zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne mogą dąć dziecku szanse na odniesienie sukcesu, na choć chwilowe złapanie oddechu od trosk i kłopotów. Teatr jest szansą na docenienie, na dowartościowanie się. Teatr gwarantuje bezpieczeństwo, dystansuje od codziennych trosk, daje poczucie wartości.

Wielokrotnie angażuję do występów również dzieci z trudnościami w czytaniu i uczeniu się tekstów, do odgrywania ról mimicznych. Uczeń taki ma szanse na zaistnienie, na wykazanie się., na zmianę pozycji  w grupie rówieśniczej.

Teatr to również świetna okazja do profilaktyki przemocy fizycznej.

Świetnie sprawdza się tu drama. Sytuacją wyjściową mogą być groźby i utarczki słowne, których uczniowie są częstymi świadkami. Warto zacząć od improwizowanego dialogu między różnymi osobami: agresor-potencjalna ofiara, ofiara-ojciec, agresor-koledzy. Następnie grupa chętnych uczniów odrywa scenę filmu niemego. Później film wzbogaca się o głos. Następnie młodzież przejmuje role uczniów, pedagogów, policjantów, rodziców i dziennikarzy, którzy przeprowadzali wywiad z pozostałymi. Warto wspólnie omówić przyczyny niefortunnych zachowań, spisać możliwości zapobieganiu agresji. Obnaża się w ten sposób pewne mechanizmy działające na obie strony sporu i szuka sposobów ich rozwiązania. Może efekt poszukiwań nie jest natychmiastowy, ale otwarcie się na problem zapobiega wielokrotnie jego rozwojowi.

Podczas analizy takiego zadania można wiele dowiedzieć się o emocjach dziecka. A to, dlatego, że nie mówi ono bezpośrednio o swoich własnych przeżyciach, ale utożsamia się z nimi.

 Przemoc i agresja oparte są w dużej mierze na braku poczucia empatii. Zadania dramowe, polegają na odgrywaniu różnych ról. W ten sposób wpływają na pobudzenie empatii w naszym zachowaniu, decyzjach, postrzeganiu świata.

Funkcję profilaktyczna pełnić mogą również same inscenizacje. Spotkaniem z innymi ludźmi (bohaterami teatralnymi), którzy noszą w sobie konkretne cechy charakteru - np.: bohater zły, bohater dobry. Dobry bohater jest przez nas dopingowany, wczuwamy się w rolę, kibicujemy, emocjonujemy się. Nieświadomie dobre cechy bohaterów są nam bliższe, utożsamiamy się z nimi. Odrywanie ról i oglądanie przedstawienia to oderwanie się od świata rzeczywistego, ale emocje, jakie wywołuje mogą zostać przeniesione do naszego prywatnego życia.

Samo uczestnictwo w teatrze, zarówno jako widz jak i aktor, w przypadku zadań aktorskich, służy otworzeniu się na świat, zacieśnianiu więzi międzyludzkich, dowartościowaniu poprzez tworzenie czegoś nowego, nauki współpracy w grupie, a co za tym idzie niwelowaniu przemocy i agresji.

Przykładem na pozytywne oddziaływanie wchodzenia w role są wszelkie próby do przedstawień. Zawsze bardzo emocjonalny jest już podział ról, równie burzliwe pierwsze czytanie tekstu, interpretacja, próby na scenie. Uczniowie labilni emocjonalnie, szczególnie ci nadpobudliwi starają się zapanować nad sobą i innymi.

Występy wychowanków na forum szkolnym i pozaszkolnym przynosi masę korzyści. W oczach rówieśników „młodzi aktorzy” pokazują się w nowym świetle. Są kimś ważnym, kimś, kogo się oklaskuje.

Zajęcia teatralno-recytatorskie dodają im wiary w siebie, spełniają funkcję terapeutyczną. Ci „niesforni" w czasie prób potrafią się zmobilizować do współdziałania, a tak zwani przywódcy odgrywają główne role i tym samym kierują duże pokłady energii w kierunku interpretacji swojego zadania scenicznego.

Teatr szkolny jest to czasem jedyna dziedzina, w której dzieci, młodzież mogą osiągnąć sukces, mogą być zauważone. Drama kreuje nową rzeczywistość dla dziecka - pozwala na subiektywny odbiór uczuć, uwierzenie w swoją szansę bycia, uwierzenie w siebie. Jest to szansa na zaistnienie w nowym środowisku. Dlatego staram się zawsze angażować nowoprzybyłych uczniów w zajęcia koła.

Uczestniczenie w tej formie aktywności (pozalekcyjnej, kulturalnej itp.) daje możliwość dotykania tych tematów, tych problemów, o których w domu lub w szkole lub na podwórku się nie mówi. Daje pewne poczucie bezpieczeństwa, bowiem dzieci, młodzież nie muszą mówić o sobie, tylko o problemie. Bawiąc się w teatr dzieci uczą się wyrażania emocji i nazywania emocji. Forma zajęć stwarza okazję do otwarcia się ucznia, do „wyrzucenia z siebie” złych, skrywanych emocji.

Niewątpliwie poprzez uczestnictwo w grupie teatralnej dzieci stają się bogatsze duchowo, wrażliwsze, "kulturalniejsze". Dzieci, młodzież zaczynają uczestniczyć w kulturze.

Wykorzystuję predyspozycje każdego z "młodych artystów" tak, aby czuli się dowartościowani i wyjątkowi, ale też po to, żeby nauczyli się panować nad sobą, odpowiadać za własne czyny, tworzyć, dawać coś innym, być z innymi, bo:

"Życie nie po to tylko jest, by brać,
Życie nie po to, by bezczynnie trwać,
Bo żeby żyć, siebie samego trzeba dać."
S. Soyka

Reasumując efektem działalności Teatru Szkolnego jest:

• Odniesienie sukcesów na forum klasy, szkoły i poza nią.


• Podniesienie poczucia własnej wartości u wychowanków


• Możliwość kompensacji ważnych potrzeb poprzez wczuwanie się w odgrywaną postać.


• Szansa na zmianę pozycji w grupie rówieśniczej, na wykazanie się.


• Poprawa wymowy, opanowywanie pamięciowe fragmentów tekstu


• Kształtowanie umiejętności organizacyjnych


• Przełamywanie tremy i onieśmielenia przed występami


• Zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie ich


• Nauka odpowiedzialności


• Poczucie bezpieczeństwa


• Nauka wyrażania emocji i ich nazywania


• „Otwarcie się” ucznia, „wyrzucenie z siebie” złych, skrywanych emocji


• Rozwój wyobraźni


• Spełnienie się uczniów w roli twórców, odtwórców, organizatorów wzmacnia poczucie wiary we własne możliwości oraz rozwija postawy kreatywne.

Próby, przygotowania i prezentacje dają mi mnóstwo satysfakcji. Podziwiam swoich wychowanków, ponieważ zdaję sobie sprawę jak ogromną tremę i strach trzeba w sobie przełamać, aby stanąć przed widzem. Doceniam dzieci za to, co robią i staram się być ich przewodnikiem w otwieraniu się na świat.

mgr Katarzyna Rozmanowska

Gimnazjum nr 7 w Płocku-  SOSW nr 1