Snoezelen ( w wymowie "Snucelen" ) to połączenie dwóch wyrazów: "Snuffelen", czyli węszyć, śledzić oraz "doezelen", czyli drzemać, gapić się, być wpółśnie.
Terapia ta została utworzona w Holandii w latach siedemdziesiątych do pracy z ludźmi najciężej upośledzonymi.
Za Snoezelen stoi multifunkcjonalna koncepcja: w szczególnie przyjemnie urządzonej sali, oddziałowuje się na zmysły za pomocą światła, dźwięku i elementów dźwiękowych, zapachów oraz muzyki. Działają one na poszczególne obszary percepcyjne rozluźniająco lub też aktywująco. Metoda ta wytwarza dobre samopoczucie, w miłej atmosferze pacjenci pozbywają się strachu, nabierają poczucia bezpieczeństwa.
Snoezelen jest zarówno terapią, jak i wspieraniem i stosowana jest na wszystkich etapach rozwoju - od małego dziecka do osób w podeszłym wieku.
Terapia może być wspieraniem. Wspieranie może być też terapią.
Zakres działań uczenia i terapii jest ściśle ze sobą powiązany, więc pożądana jest współpaca między pedagogami i terapeutami.
W Snoezelen również konieczna jest diagnostyka wsparcia, która obejmuje całą paletę różnych składników.
Należy poznać ogólną sytuację chorego, jego możliwe problemy i jego otoczenie.
Diagnostyka jest ważnym warunkiem podjęcia decyzji, co do określenia środków wsparcia i terapii.
Celami Snoezelen są ogólnie: aktywizacja do przyśpieszenia procesów rozwoju i nauki, percepcja podstawowych bodźców, pośredniczenie w doświadczaniu środowiska i gotowości życiowej, rozbudowa elementarnych związków oraz umiejętności komunikacji niewerbalnej, integracja w strukturach społecznych oraz tworzenie możliwości odprężenia.
Należy obserwować czy dzieci, młodzież i dorośli zawsze dobrze się czują w pomieszczeniu Snoezelen i czy mogą się w nim odprężyć.
Otrzymują tam bodźce wizualne i słuchowe, czuciowe i wibracyjne, kinestetyczne i proprioceptyczne, jak również zapachowe i ewentualnie smakowe.
W aspekcie pedagogicznym Snoezelen wyróżnia się szczególną swobodą i samodzielnością w doborze działania.
Zadaniem każdego pedagoga jest obmyślenie dokładnego planu przed każdymi zajęciami.
W czasach wysokich wymagań w domu, szkole i pracy i przy silnych psychiczno - emocjonalnych obciążeniach, istnieje duże zapotrzebowanie na metody odprężenia.
Sala do Snoezelen stwarza atmosferę do samodyscyplinowania się i przeciwstawiania się codziennemu stresowi.
Sterowane fantazjowanie, medytacje, jak i odpowiednie techniki oddychania, pomagają pozostać w tym stanie również po zajęciach.
Osoba prowadząca daje do dyspozycji różne bodźce - optyczne, akustyczne, zapachowe, czuciowe - i może je zmieniać, zgodnie z życzeniem większości grupy.
Powinno się stymulować poszczególne organy poprzez odpowiednie materiały i przyjemną atmosferę ogólną. Cicha muzyka, przyćmione światło, wygodne siedzenia, możliwość położenia się i przyjemne zapachy dodatkowo wspomagają atmofserę dobrego samopoczucia.
Najróżniejsze techniki dotyku i masażu stymulują wrażliwość powierzchni skóry pacjenta.
Różne urządzenia do leżenia i siedzenia pobudzają zmysł stania, napięcia, siły i ruchu.
W przyjemnie urządzonej sali spokoju, za pomocą właściwie dobranej muzyki, można intensywniej odczuwać własne ciało i lepiej się w siebie wsłuchać.
Niektóre techniki oddychania i odprężania nauczane są po to, aby można było lepiej odczuwać poszczególne części ciała oraz lepiej nimi poruszać.
Sala Snoezelen szczególnie fascynuje poprzez kolorowe wyposażenie.
Głównym aspektem wspierania jest nakierowywanie uwagi na optyczne sygnały.
Działanie kolorów ma wpływ na psychikę i może być celowo zastosowane we wspieraniu i terapii.
Szczególne znaczenie ma dobór muzyki. Muzyka działa na system limbiczny i mocno oddziałowuje na psychikę. Lecznicza siła muzyki została już opisana w Biblii.
Dawid zmniejszał depresję Króla Saula poprzez śpiew i grę na lirze.
Muzyka synchronizuje oddychanie, pozwala zapomnieć o bólu i poprawia reakcje immunologiczne. Melodie wywołują silne emocje a ludzie z syndromem apalicznym, jak również z chorobami typu Alzheimer, reagują bądź też przypominają sobie utwory muzyczne i piosenki z czasów ich dzieciństwa. Żywy i zmieniający się rytm działa stymulująco i motywująco.
Ważne są również miłe zapachy, które wspomagają procesy uspokajania i rozprężania, uwalniają od strachu ale i aktywują.
W pokoju Snoezelen jest możliwość wyłączenia się, oderwania i wyciszenia.
Za pomocą odpowiedniej muzyki, przyjemnych obrazów i dźwięków, a także poprzez zapachy taki stan spokoju i odprężenia można szybko przywołać. Techniki oddechowe, jak również rozgrzewające ćwiczenia wspierają tą relaksację. Regularne fazy odprężenia prowadzą do spokojnego i opanowanego stanu, który utrzymuje się nawet poza zajęciami Snoezelen.
W metodzie tej bardzo istotny jest kontakt i zaufanie.
Osoba prowadząca zajęcia np. pedagog lub personel medyczny oddziałuje szczególnie poprzez empatyczne zachowanie, miłą melodię mowy, przyjacielską mimikę i gestykulację na dobre samopoczucie uczestników zajęć.
Snoezelen jest więc interwencją o cechach terapeutycznych, która w zależności od diagnozy i środków leczenia, względnie odpowiednich kwalifikacji, znajduje zastosowanie albo czysto terapeutyczne, albo pedagogiczne.

Bibiografia:

Mertens K. "Snoezelen - Anwendungsfelder in der Praxis"
Verlag Modernes Lernen - Dortmund 2005

Mertens K. / Tag F. / Buntrock M.
"Snoezelen - Eintauchen in eine andere Welt"
Verlag Modernes Lernen - Dortmund 2008