Psychologia kształcenia jest odrębną dziedziną od psychologii ogólnej, społecznej czy też rozwojowej, która ma za zadanie wspieranie pracy nauczyciela, wychowawcy. Jej głównym zadaniem jest badanie psychologicznego aspektu wychowania, badania nad procesem uczenia się i jego uwarunkowań.

 Ma odrębne cele, zadania i znaczenie, jak mówi Hopkins „stosowanie wobec młodego człowieka środków wychowawczych bez odwołania się do wiedzy psychologicznej byłoby nieskuteczne”(1886, s.24).

Psychologia kształcenia(PK) staje naprzeciw stwierdzeniu, że nauczyciel to tylko egzekutor przekazywanych treści. Głównym jej założeniem jest udzielanie wsparcia w procesie nauczania i wychowania, takiego wsparcia poprzez które nastąpi trwała zmiana u wychowanka. Tak więc w myśl pedagogiki kształcenia należy stworzyć takie warunki nauczania, które rzeczywiście i skutecznie zwiększą zaangażowanie i chęć uczenia się u uczniów. PK kładzie duży nacisk na to by uczeń przebywający w szkole wykorzystał optymalnie czas przeznaczony na edukację, gdyż jak wiemy czas ten nie jest rzeczywistym czasem uczenia się. Co za tym idzie, w uczniu nie następuje proces wytworzenia trwałych zmian, które w pierwotnym założeniu miałby być osiągnięty.  Kolejnym z założeń tego rodzaju psychologii jest zoptymalizowanie działań pedagogicznych oraz efektywniejsze wytyczanie celów. Zastosowanie psychologii kształcenia w procesie nauczania i wychowania może wskazać te warunki, które skutecznie wpłyną na wspieranie uczniów. Nie podaje jednak ścisłych schematów postępowania wobec ucznia czy grupy uczniów, gdyż każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.

Psychologia kształcenia poprzez badanie środowiska wychowawczego jest w stanie udzielić nauczycielowi wskazówek na temat motywacji uczniów, wspierania zainteresowań lub wspomagając rozumienie różnych zagadnień (Mietzel, 2002, s. 26-29). Dla tej dziedziny ważne jest to by móc badać rzeczywistość szkolną po to by wspomagać pedagogów, by mogli oni przychodzić do psychologów ze swoimi pytaniami. PK zakłada konieczność uczestnictwa psychologów w procesie kształcenia i wychowania, by ci mogli pomagać w formułowaniu celów procesu nauczania oraz po to by zoptymalizować działania szkoły wobec ucznia. Psycholog w założeniu PK ma wspomagać pedagogów w udzielaniu wsparcia uczniowi, bez ingerencji w cele dydaktyczne. Bada również cele realne kształcenia z uwzględnieniem ich warunków.

PK w swych założeniach zastanawia się nad tym czy szkoła stwarza warunki do pozyskania przez uczniów rzeczywistej wiedzy. Powodem takiego założenia jest to, iż wiedza szkolna odbiega od tego czemu należy sprostać w późniejszym życiu. Wobec tego szkoła musiałaby zacząć przekazywać podstawową wiedzę chociażby w formie abstrakcyjnej, by uczeń mógł sprostać wymogą życia. PK zakłada, że szkoła w całym swym zamyśle powinna przygotowywać do życia w bardziej efektywny sposób, co za tym idzie – należy przekształcić jej cele i metody stosowane do ich osiągnięcia. Psychologowie chcą mieć udział we współtworzeniu nowych celów nauczania i wychowania po to by w ich założeniu szkoła stała się zbliżoną do życia (Mietzel, 2002, s.30-35).

Janowski, A.; Pedagogika praktyczna; Fraszka Edukacyjna; Warszawa 2002

Mietzel, G., Psychologia Kształcenia; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002