Dlaczego powinniśmy wbudować strategie uczenia się i myślenia w programy lekcyjne?
Całkiem niedawno Amerykańska Państwowa Akademia Nauki postanowiła zająć się problemami 'Zdolności XXI wieku', metod 'dogłębniejszego uczenia się' oraz tym w jaki sposób rozwijać przenośną (tzn. możliwą do zastosowania w różnych sytuacjach, [tłum.]) wiedzę i zdolności. Odpowiedzi na te pytania pomogłyby nam wyposażać naszych uczniów w bardziej uniwersalne narzędzia, niezbędne do radzenia sobie w zmieniającym się na naszych oczach stuleciu.
W prepublikacji podsumowania badań pod tytułem Education for Life and Work - Developing Transferable Knowledge and Skills in the 21st Century – autorzy materiału pod kierunkiem Jamesa W. Pellegrino i Margaret L. Hilton, wyodrębnili trzy obszary:
Obszar poznawczy, który zawiera kompetencje takie jak myślenie krytyczne, umiejętność przyswajania informacji, rozumowanie, argumentowanie i innowacyjność.
Kompetencje poznawcze korelują pozytywnie z oczekiwanymi przez nas efektami w nauce, pracy czy zdrowiu. Warto zaznaczyć, że według autorów raportu, wczesne nauczanie przynosi podobne efekty w tych obszarach. Co więcej, czas spędzony w szkole ma bezpośrednie przełożenie na późniejsze zarobki, zdrowie oraz zaangażowanie społeczne.
Obszar intrapersonalny, który zawiera kompetencje takie jak: zdolność do radzenia sobie z własnymi zachowaniami i emocjami, osiągania stawianych sobie celów (w tym celów edukacyjnych), sumienność, otwartość na nowe idee i sposoby myślenia, docenianie różnorodności i metapoznanie (zdolność do patrzenia na swój własny proces nauczania i dokonywanie korekt).
Obszar Interpersonalny zawiera w sobie pracę w zespole i zdolność do współpracy, przywództwo, efektywne komunikowanie się, odpowiedzialność i zdolność do rozwiązywania konfliktów.
Pośród kompetencji interpersonalnych i intrapersonalnych sumienność (czyli zorganizowanie, odpowiedzialność, pracowitość) jest najbardziej skorelowane pozytywnie z dobrymi efektami w nauce, karierze oraz zdrowiu.
Autorzy raportu definiują również pojęcie 'dogłębniejszego uczenia się' jako proces, w którym jednostka potrafi użyć nauczonej porcji materiału w kompletnie nowej, może innej rzeczywistości i dzięki temu odpowiedzieć na pojawiające się pytania i rozwiązać zaistniałe problemy. Ta mieszanka wiedzy i zdolności jest 'kompetencją XXI wieku'.
Twórcy raportu podkreślają, że 'Rozwój pełnego zakresu zdolności XXI wieku wymagać będzie systematycznego nauczania i ciągłych ćwiczeń, gdyż wszechstronne użycie wiedzy i zdolności możliwe jest tylko w wypadku gdy uczniowie rozumieją mechanizm uczenia się. Niezbędnym będzie poświęcenie dodatkowego czasu i środków, by umożliwić wprowadzanie tych zaawansowanych celów edukacyjnych i zrobić kolejny krok, mijając tym samym powszechnie stosowane praktyki'.
Poniżej przytoczę jeszcze kilka konkretnych propozycji autorów raportu:
Zachęcanie do przepracowania tematu, dociekliwości i wyjaśniania - na przykład zachęcanie uczniów, którzy czytają tekst historyczny. do zastanowienia się w trakcie czytania po co powstał tekst i/lub wyjaśnianie informacji/tez zawartych w nim. Po pracy z tekstem można też przeprowadzić dyskusję na ten temat.
Zaangażowanie uczniów do wymagających zadań/projektów, jednocześnie zapewniając im wsparcie, informację zwrotną i zachęcanie do refleksji nad ich własnym procesem uczenia się i zrozumienia materiału.
Uczenie za pomocą przykładów i kazusów, jak choćby pokazywanie krok po kroku jak uczniowie mogą przeprowadzić daną procedurę i osiągnąć odpowiedni efekt na podstawie przeprowadzonych już przykładów.
Zastrzykiwać i ugruntowywać motywację uczniów poprzez sprawne łączenie tematów z ich życiem prywatnym i zainteresowaniami, angażowaniem studentów w zespołowe rozwiązywanie problemów przy jednoczesnym skupieniu się na wiedzy i zdolnościach, które zdobywają, a nie ocenach.
Używanie oceny kształtującej by: jasno wskazać uczniom ich cele edukacyjne; stale obserwować i odpowiednio modelować proces nauczania, zapewniać informację zwrotną i zaangażować uczniów w samoocenę bądź ocenę rówieśniczą.
Autorzy raportu dochodzą do wniosku, że musimy skupić się na procesach myślenia i nauczania, a nie jedynie na ich efekcie. Uważają też, że rozwiązywanie problemów i kompetencje metapoznawcze powinny być uczone i oceniane w ramach przedmiotów bądź tematów, a nie traktowane jako oddzielny kurs.
Oczywiście nie stanie się to bez poświęcenia czasu i odpowiedniego szkolenia. Autorzy raportu stwierdzają, że 'Długotrwałe nauczanie jest niezbędne do osiągnięcia odpowiedniego poziomu zaawansowania w rozwiązywaniu problemów i metapoznaniu – nie ma jednego prostego sposobu na rozwinięcie tych kompetencji bez poświęcenia im czasu, wysiłku, motywacji i otrzymywania konkretnej informacji zwrotnej'. Niezbędne będą programy rozwoju zawodowego nauczycieli, by mogli skutecznie rozwijać w swoich uczniach kompetencje XXI wieku w ramach własnych przedmiotów.
Niezbędnym będzie również wprowadzenie zmian w systemie oceniania, by możliwym było osiągnięcie celów 'dogłębniejszego uczenia się'. Na tę chwilę w większości przypadków używa się oceny summatywnej (średniej osiąganej na koniec roku) – system ten jest relatywnie tani i prosty w użyciu. W efekcie nauczyciele i dyrektorzy skupiają się na zawartych instrukcjach oceniania. Tymczasem te instrukcje rzadko dostosowane są do realiów XXI wieku i kompetencji, które trzeba w uczniach rozwijać. Jeśli chcemy uczyć czegoś nowego naturalnym jest, że niezbędne są zmiany w tym zakresie.
Nasz wkład
Czytałem to podsumowanie z ogromną nadzieją. Już od przeszło 25 lat podkreślam, że prawdziwą spuścizną szkolnictwa powinna być zdolność myślenia i efektywnego uczenia się. To czego się uczymy, w wielu przypadkach szybko traci ważność, lub wręcz odchodzi w niepamięć! Istotnym jest to jak się uczyć i myśleć.
Raport ten zasadniczo wzywa do implementacji strategii efektywnego uczenia się oraz myślenia we wszelkiego typu przedmiotach i zajęciach. W trakcie pisania tego tekstu, przygotowuję się do nagrania video dla nauczycieli, w którym chcę pokazać w jaki sposób można to zrobić.
Udało mi się również ująć ilościowo efektywność tych technik dzięki dwóm badaniom przeprowadzonym przez John'a Hattie i Roberta Marzano. Na podstawie ich raportów, udało mi się zidentyfikować, wyjaśnić i przedstawić 15 najlepszych strategii uczenia się – każda z nich podnosiła osiągnięcia uczniów o przeszło 20%.
Przygotowuję też video dla uczniów. Pokażę w nim jak używać tych strategii, by mogli sami zwiększać efektywność własnego procesu uczenia się. W ten sposób podstawy wysokiej jakości uczenia (się) i myślenia mogą być współtworzone przez uczniów i nauczycieli, co znacznie ułatwi im tworzenie zdolności XXI wieku i uzyskiwanie lepszych ocen.
Colin Rose: Sierpień 2012
Warszawska Liga Debatancka dla Szkół Podstawowych - trwa przyjmowanie zgłoszeń do kolejnej edycji
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Trwa II. edycja konkursu "Pasjonująca lekcja religii"
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Redakcja portalu 23 Sierpień 2021
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
RPO krytycznie o rządowym projekcie odpowiedzialności karnej dyrektorów szkół i placówek dla dzieci
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
Wychowanie w szkole, czyli naprawdę dobra zmiana
~ Staszek(Gość) z: http://www.parental.pl/ 03 Listopad 2016, 13:21
Ku reformie szkół średnich - część I
~ Blanka(Gość) z: http://www.kwadransakademicki.pl/ 03 Listopad 2016, 13:18
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:15
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:14