Żeby chciały chcieć

Jarosław Kordziński, 31 Lipiec 14

Jest taka teoria, potocznie nazywana poziomami neurologicznymi Diltsa, mówi o różnych sposobach wspierania rozwoju innych, w zależności od poziomu uwarunkowań, w jakich to wsparcie ma się dokonywać. Każdemu poziomowi przypisany jest określony rodzaj wsparcia. Jednym z tych poziomów jest tożsamość. Określa nasze poczucie sensu bycia tym, kim jesteśmy i działania, po to, po co działamy. To ciekawy poziom, zwłaszcza jeśli rozpatrywać go z perspektywy naszych uczniów. Kim jestem? Co to znaczy być uczniem? Po co chodzę do szkoły?
 

Potoczna obserwacja naszych uczniów podpowiada, że znaczna część z nich nie ma motywacji do uczenia się. W ostatnim roku furorę robiły szkolenia typu: "Jak zmotywować uczniów do nauki" czy "Skuteczna organizacja procesu uczenia się". Znaczna część uczestników tych szkoleń domagała się gotowych i zawsze skutecznych rozwiązań, które pozwoliłyby im zastosować je w przypadku każdego ucznia, któremu się nie chce. Wielu z nich zwykle była zdziwiona, kiedy na początku zajęć pojawiało się pytanie o to, dlaczego ich zdaniem uczeń miałby chcieć się uczyć?

Ostatnio w mediach pojawiły się rewelacyjne wyniki badań, które mówią o tym, że uczniowie - wbrew powszechnej opinii wielu dorosłych - tak naprawdę chcą się uczyć, ale nie chcą chodzić do szkoły. "To nienormalne!!!" - stwierdzi niejeden. Przecież dzieci uczą się właśnie w szkole! No niezupełnie. Dziś dostęp do wiedzy jest tak powszechny, że formalna instytucja, która jej miałaby dostarczać, nie jest tak do końca potrzebna. Rzecz jasna uczenie się w grupie, w dobrym środowisku, z wsparciem atrakcyjnego mentora - przynosi zawsze lepsze i bardziej atrakcyjne wyniki. Tyle czy szkoła dziś takie warunki zapewnia?

Skupmy się na tym jednym poziomie, o którym wspomniałem na wstępie. Na tożsamości. Rola przypisana do tego poziomu przez Diltsa to sponsor. Sponsor to osoba, która dostrzega i pomaga podopiecznemu korzystać z posiadanych przez niego zasobów. Kiedy ludzie widzą, że są dostrzegani, czują się bezpiecznie i mają wrażenie, że są ważni oraz potrzebni. Chętnie się angażują. Dzielą się tym, co posiadają. Mają potrzebę bycia lojalnym wobec osób, z którymi wchodzą w relacje. Problem pojawia się, kiedy człowiek funkcjonuje w przekonaniu, że nikogo nie obchodzi albo, że jest jedynie obiektem roszczeń pozbawionych potwierdzenia dostrzeżenia faktu, że te roszczenia są przez nich zaspokajane. Kiedy ktoś od nas wymaga, grozi nam nawet, jeśli czegoś, nie zrobimy tak, jak on chce - a potem, kiedy już to zrobimy, w ogóle nie zwraca na to uwagi. W takiej sytuacji w naszej głowie pojawiają się komunikaty typu: "Nie docenia się mojego zaangażowania", "Nie mam nic do zaoferowania", "Nie jestem tu potrzebny". Bywa, że wątpliwości te wzmacniane są przez komunikaty typu: "Nigdy nie będziesz wystarczająco dobry", "Jesteś gorszy niż pozostali", "Spowalniasz nas i powstrzymujesz", "Jesteś problemem". W efekcie pojawia się w głowach naszych uczniów typowe dla młodych ludzi (czy tylko?) poczucie bezsensowności. "To wszystko jest bez sensu!" - znacie to? Człowiek w takiej sytuacji czuje się zalękniony, pozbawiony nadziei na sukces, czuje się odrzucony i ma poczucie osobistej winy za to, że nie jest taki, jakiego inni od niego oczekują. Najprostszą formą obrony w takiej sytuacji jest ucieczka albo atak. Na pewno nie zaangażowanie i wykazanie się większą pracą. Sponsorowanie, zdaniem Diltsa, polega na poszukiwaniu oraz objęciu pieczą potencjału innych. Tego co mają i na czym można budować. Dobry sponsor ma za zadanie budowanie odpowiedniego kontekstu, w którym jego podopieczny będzie się mógł rozwijać, także na poziomie swojej samooceny, ale przede wszystkim poprzez możliwość potwierdzania sensu pracy nad własnym rozwojem. Być może słowo sponsor nie kojarzy nam się najlepiej. Ale myślę, że gdybym chodził dzisiaj do szkoły, chciałbym mieć takie wrażenie, że komuś na mnie zależy. Nie dlatego, że to jego praca, ale dlatego, że jestem.

O autorze:
		Jarosław Kordziński Centrum Komunikacji i Mediacji Akademia Dialogu właściciel / szkoleniowiec / redaktor / autor / ekspert edukacyjny Trener szkoleniowiec specjalizujący się w kształceniu kompetencji społecznych: komunikacji interpersonalnej, pracy w zespole, rozwijaniu umiejętności przywódczych, wywierania wpływu na innych, autoprezentacja itp.) Mediator sądowy. Autor i realizator szkoleń e-learningowych. Duże doświadczenie w pracy na rzecz rozwoju zawodowego nauczycieli wychowawców. Autor programów szkoleniowych z zakresu zarządzania szkołą, pracy zespołowej, kształcenia i wychowania a także rozwoju zawodowego nauczycieli. Trener w programie TERM-IAE. Superwizor w programach Sierra-PIE oraz TERM-Edukator. Autor licznych projektów oraz szkoleń z zakresu zarządzani placówkami oświatowymi (motywowanie, ocena pracowników, zarządzanie jakością w szkole), metod pracy wychowawczej, współpracy z rodzicami, planowania i realizacji własnego rozwoju. Realizator zajęć z zakresu psychoedukacji w projekcie English Teaching finansowanym ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Ciągła praca dla szkół i nauczycieli w zakresie miedzy innymi przeciwdziałania agresji, rozwiązywania sytuacji konfliktowych w szkole, profilaktyki uzależnień, komunikacji interpersonalnej, współpracy z rodzicami itd.