Jak Cyfrowa Szkoła wspiera proces uczenia się i nauczania? - cz. III

Colin Rose, 14 Marzec 14

W dotychczasowych wpisach poruszyłem kwestię możliwości, jakie otwiera przed uczniami i nauczycielami cyfryzacja szkół oraz nakreśliłem jak moim zdaniem wygląda idealna cyfrowa szkoła. Najwyższa pora przyjrzeć się funkcjonującym już w świecie rozwiązaniom. 

Czego możemy się nauczyć od pionierów cyfrowej szkoły?

Ideę nauczania 1:1 najbardziej rozwinięto w Stanach Zjednoczonych, zatem przytoczę kilka przykładów właśnie stamtąd.

W Pennsylwanii inicjatywa nauczania 1:1, Klasy przyszłości, objęła wsparciem 12.000 nauczycieli i 500.000 uczniów w całym stanie. Program wyposaża pracownie języka angielskiego, matematyki, przyrody i WOS-u w laptopy z dostępem do internetu oraz zaawansowane materiały dydaktyczne. Kluczowe odkrycia wynikające z wdrożenia klasy przyszłości:
 

• Szkolenie zapewnia sukces – aby upewnić się, że nauczyciele posiadają umiejętności konieczne do pełnego wykorzystania nowych urządzeń, to najpierw przeszli przez profesjonalne szkolenie, które pomogło im poszerzyć umiejętności poza tradycyjne techniki nauczania, co umożliwiło im bardziej zindywidualizować nauczanie.
   
• Szkolenie należy traktować jako ciągły proces, nie jednorazowe wydarzenie. Potrzeba czasu, aby nauczyć się kształcić uczniów w modelu 1:1. Kluczowe umiejętności opanowuje się najefektywniej, gdy ma się dostęp do ciągłych szkoleń oraz odpowiednie wsparcie. A dzięki połączneniu szkoleń wirtualnych i tradycyjnych nauczyciele najszybciej zdobywają potrzebne umiejętności. Gdy nauczyciele stają się cyfrowymi nauczycielami, nie wrócą już do etapu nauczycieli analogowych!
   
• Ponadto Pensylwania zatrudniła personel IT posiadający narzędzia umożliwiające zdalne diagnozowanie i naprawę problemów ze sprzętem. Nauczyciele nie są przecież technikami komputerowymi!
   
• Sukces wymaga też współpracy personelu. Dobrym pomysłem na początek może być przeprowadzenie ankiety:
  Którzy nauczyciele znają się na programach PowerPoint lub Movie Maker? Kto potrafi tworzyć strony internetowe, korzystać wraz z uczniami z blogów lub zamieszczać filmy na YouTube? Kto wie, jak umiejętnie korzystać z Wikipedii, mikroblogów czy wyszukiwarek internetowych? Kto mógłby przeprowadzić warsztaty? Do kogo nauczyciele mogą się zwrócić z konkretnymi problemami?  Jak mogą wspierać się nawzajem w zakresie korzystania z technologii?

Rejon szkolny Quakertown w Pensylwanii stworzył dla uczniów środowisko nauki "self-blend". Za pomocą tej metody niektórzy korzystają z lekcji online w domu, inni opracowują materiał w czasie przerw w szkole. Zaprojektowano kafejki internetowe, w których uczniowie mogą wygodnie pracować w przyjemnym kawiarnianym otoczeniu między tradycyjnymi lekcjami. Kursy online pozwalają uczniom pracować we własnym tempie i zaliczać je wtedy, gdy mają poczucie, że są do niego przygotowani, a nie gdy kończy się semestr.


Carpe Diem to szkoła stosująca blended learning w Yumie, w stanie Arizona, USA, do której uczęszczają uczniowie w wieku 12-18 lat i która korzysta z modelu odwróconej lekcji (flipped learning). Podczas 35-minutowych cykli dzieci przechodzą od samodzielnej nauki online wprowadzającej dane zagadnienie do zastosowania nabytych umiejętności i wiedzy w rzeczywistości. W 2010 roku Carpe Diem zajęło pierwsze miejsce w hrabstwie, jeśli chodzi o wyniki uczniów w matematyce i czytaniu ze zrozumieniem. Stanowi jedną z 10 najlepszych szkół w Arizonie.


Rejon szkolny San Diego wyposażył wszystkie dzieci w komputery, co natychmiast zaowocowało znacznie szybszą informacją zwrotną dla uczniów.


Wedgług Blake-Plock’a, autora popularnego bloga Ucz bez papieru (z ang. Teach Paperless):
 

To model dogłębnej analizy danych, na jaką żaden nauczyciel nie miałby czasu, a także dopasowanie lekcji do umiejętności uczniów są fundamentalnymi elementami edukacji przyszłości. Technologie pozwalają uczniom zmierzać we własnym kierunku, co jest niezmiernie trudne do osiągnięcia w czasie 45 minut w klasie, w której znajduje się 30 różnych dzieci na 30 różnych poziomach.

New York City’s School of One to fascynujący eksperyment. W szkole Dr. Sun Yat Sen Middle School w Chinatown prowadzono lekcje matematyki dostosowywane codziennie do indywidualnych potrzeb. Obserwowano postępy 80 siódmoklasistów, którzy zgodzili się wziąć udział w pięciotygodniowym cyklu. School of One połączyła nauczanie tradycyjne razem z zajęciami opartymi na interaktywnym oprogramowaniu oraz lekcje online zaprojektowane tak, by każdy siódmoklasista we własnym tempie opanował dany zestaw zagadnień matematycznych. Uczniowie codziennie, wchodząc do szkoły, mogli zapoznać się z rozkładem dnia wyświetlonym na monitorze komputera – podobnym do rozkładu przylotów i odlotów na lotnisku – i wtedy pójść w odpowiednie miejsce. Rozkład dnia danego ucznia mógł zawierać tradycyjne lekcje prowadzone przez nauczyciela, pracę w małych grupach, wirtualną naukę lub zajęcia komputerowe. W połowie każdego dnia, nauczyciele wprowadzali dane na temat postępów ucznia oraz jego potrzeb do programu komputerowego (na platformę), który sugerował zadania do wykonania na kolejny dzień.

Wyniki eksperymentu pokazały znaczące postępy uczniów w zakresie opanowania umiejętności, na które nastawiony był program. Szkołę, którą magazyn Time umieścił pośród 50 najlepszych odkryć 2009 roku, rozszerzono na trzy gimnazja.


Projekt Red to świetne źródło wiedzy na temat tego, co działa i co nie działa w ramach zastosowania nowoczesnych technologii. Zebrano doświadczenia kilku tysięcy szkół w USA – pionierów cyfrowej szkoły – oraz stworzono 9 wskazówek udanego korzystania z nowych technologii. Oto one:
 

1. Zaangażowanie liderów grupy.
2. Umożliwienie rozwoju zawodowego.
3. Codzienne, a nie okazjonalne korzystanie z technologii.
4. Wspieranie współpracy między uczniami.
5. Zindywidualizowanie procesu nauczania. 
6. Umożliwienie uczniom korzystanie z technologii w celu stworzenia własnych e-booków,  portfolio, prezentacji multimedialnych i opowiadań/blogów online.
7. Rozsądny zakup sprzętu będącego w stanie umiejętnie wykorzystać codzienne użytkowanie przez dzieci!
8. Rozszerzenie czasu i miejsca nauki, tzn. poza mury szkoły i czas lekcji. 
9. Opracowanie oczekiwanych rezultatów inwestycji, ocena na ich podstawie oraz odpowiednie dostosowywanie programu.

Trochę przykładów ze świata: Korea Południowa stworzyła Narodową Szkołę Wirtualną (National Virtual School) i zmieniła zastosowane podręczniki papierowe na cyfrowe. W Chinach dla ponad 100 milionów uczniów utworzono Cyfrowy program K-12 oraz szkolenia dla nauczycieli w zakresie prowadzenia lekcji i nauczania online. W Singapurze 100% gimnazjów korzysta z interaktywnego nauczania w formie e-learningu i blended learningu, a wszyscy nauczyciele są szkoleni do nauczania online poprzez Blended Learning Environments (środowiska do nauczania blended learningu).

Czy są jakieś dowody na to, że nauczanie cyfrowe naprawdę poprawia wyniki uczniów?

Szczerze mówiąc, zdania są podzielone. Wiele badań wskazuje, że technologie pomogły konkretnym klasom, szkołom czy rejonom szkolnym. Na przykład naukowcy odkryli, że oceny z wypracowań czternastolatków w Maine (stan USA) poprawiły się po otrzymaniu przez nich laptopów w 2002 roku. Ci sami badacze z Uniwersytetu Południowego Maine wskazują, że poprawiły się także wyniki z matematyki po tym, jak przeszkolono nauczycieli w zakrasie nauczania przy użyciu laptopów.

Dlaczego rezultaty są mieszane? Ponieważ zbyt wiele szkół i rejonów zakupiło sprzęt w nadzei, że poprawi on „zaangażowanie” i „przygotuje uczniów do rynku pracy XXI wieku”. To prawda, lecz są to niejasne idee nie do zweryfikowania. Technologia to jedynie środek do osiągnięcia celu, nie cel sam w sobie. Do celu trzeba dążyć.

„Programy typu laptop dla każdego ucznia mogą po prostu wesprzeć to, co już się dzieje – dobre czy złe. Nie są one lekiem na całe zło” – pisze trener nauczycieli Bryan Goodwin. – „Dobrzy nauczyciele zrobią dobry użytek z komputerów, źli nauczyciele tego nie zrobią, a technologia będzie tylko rozpraszać ich uczniów”.

Powtórzę frazę z początku: „cyfrowa szkoła zmienia wszystko – i nic”. Wartość i korzyści płynące z Cyfrowej Szkoły zależą od właściwie przeszkolonego nauczyciela i odpowiedniego podejścia do nauki z zastosowaniem technologii. Jeżeli połączymy technologię cyfrową z odpowiednio nastawionymi i prawidłowo przeszkolonymi nauczycielami oraz uczniami nauczonymi tego, w jaki sposób wpływać na proces własnej nauki, to wtedy otrzymamy satysfakcjonujące wyniki.

Ponieważ typowa cyfrowa szkoła korzysta raczej z nauczania w formie blended learningu (częściowo online, częściowo tradycyjnymi metodami), to, ciekawy jest fakt, że badania Departamentu Edukacji Stanów Zjednoczonych „Ocena doświadczeń z nauczaniem online: metaanaliza i przegląd badań na temat nauczania online” ("Evaluation of Evidence-based Practice in Online Learning: A Meta-Analysis and Review of Online Learning Studies", 2009) wskazały, że:
 

Uczniowie, których zajęcia częściowo lub całkowicie były prowadzone online osiągali przeciętnie lepsze wyniki niż uczniowie, którzy uczestniczyli jedynie w tradycyjnych lekcjach tego samego przedmiotu.

Mooresville, rejon w Karolinie Północnej, który w czwartym roku prowadzenia projektu rozszerzyło go na wszystkich uczniów w klasach 3-12, wydaje się być wzorem do naśladowania. Odkąd rozpoczęto cyfrową transformację, rejon zaobserwował poprawę o 20 punktów procentowych – z 68 procent na 88 procent – odsetek uczniów, którzy zdobyli najlepszą ocenę na wszystkich egzaminach stanowych, w czytaniu, matematyce i przyrodzie. W roku szkolnym 2010/11 zdawalność wzrosła na 91 procent, co wskazuje wzrost aż na 14 punktów procentowych w czasie czterech lat.

Skąd weźmiemy pieniądze?

Polska ma szczęście posiadać Ministerstwo Edukacji Narodowej patrzące w przyszłość i zapewniające znaczące fundusze na Cyfrową Szkołę. Wdrożenie cyfryzacji w polskich szkołach zakłada oszczędności umożliwiające samofinansowanie szkół, np. oszczędności na wydatkach na książki, mapy, kalkulatory, encyklopedie. W niektórych krajach szkoły nabywają laptopy w leasingu zamiast je kupować, a po dwóch-trzech latach zwracają koszt dzierżawy, przy jednoczesnym aktualizowaniu oprogramowania. Można też zbierać fundusze dzięki obligacjom.

Podsumowanie

Cyfrowa szkoła może zapewnić istotne korzyści, pod warunkiem, że dobrze zaplanuje się jej wdrożenie i pod warunkiem, że nauczyciele zostaną odpowiednio przeszkoleni. Wtedy nowoczesne oprogramowanie tylko pomoże: umożliwi przekazywanie dobrze sformułowanej informacji zwrotnej każdemu uczniowi w zakresie opanowania przez niego tematu i ułatwi nauczycielom indywidualizację pracy na lekcji i ukierunkowanie na potrzeby poszczególnych uczniów. A dzęki takiemu podejściu nauczycieli młodzi ludzie nauczą się jak uczyć się efektywnie stosując różnorodne techniki i pomoce naukowe i będą bardziej kreatywni. To ekscytująca wizja przyszłości!

Linki i literatura:

• When Success is the Only Option: Designing Competency-based Pathways for Next Generation Learning (2010)
• http://maine.gov/mlti/about/index.shtml - Maine Learning Technology Initiative
• http://www.inacol.org/ - National Association for On-Line learning
• http://digitallearningnow.com/ - oficjalna inicjatywa
• http://www.iste.org/welcome.aspx - International Society for Technology in Education
• http://www.clexchange.org/ - Creative Learning  Exchange
• http://www.aalf.org/ - Nauka zawsze i wszędzie 
• http://www.projectred.org/ - Badania nad nauczaniem 1:1
• http://www.watersfoundation.org/ - Systems Thinking in schools

 
* * *

O autorze:
		Colin Rose Brytyjski ekspert w dziedzinie edukacji i metod efektywnego uczenia się, publicysta, trener, wykładowca – gość specjalny konferencji edukacyjnych na całym świecie, biznesmen. Doradca rządu brytyjskiego, Członek Royal Society of Arts, współtwórca brytyjskiej „Kampanii na Rzecz Uczenia się” („Campaign for Learning”) – towarzystwa naukowego pod patronatem rządu. Twórca „Metody Colina Rose” – autorskiej metody superszybkiej nauki języków obcych, dostępnej już także w Polsce. Autor m.in. książki: „Ucz się szybciej na miarę XXI wieku”, sprzedanej w ponad 400.000 egzemplarzy w Wlk. Brytanii i USA. (Wydana w Polsce w 2003 roku). Twórca programu „Master it Faster”, którego sprzedano ponad 250.000 egzemplarzy, a który pomaga dorosłym w zwiększaniu umiejętności uczenia się, podnoszenia ogólnych kompetencji, łatwiejszego przystosowania się do zmieniających się warunków pracy. Współautor edukacyjnego programu „Zabawy fundamentalne”, nastawionego na pobudzanie wszechstronnego rozwoju dziecka w wieku 0-6 lat. Autor programu „Champs” dla uczniów w wieku 10-16 lat, używanego w Wielkiej Brytanii przez ponad 45% szkół.