ROSE 2013 - czyli co wiemy o polskich nauczycielach i o stanie polskiej edukacji
Polscy 15-latkowie mają jeden z najwyższych poziomów kompetencji w Europie, na co wskazują wyniki międzynarodowego badania PISA. To w dużym stopniu zasługa nauczycieli i im też w znacznym stopniu poświęcona jest czwarta już edycja raportu o stanie edukacji - "Liczą się nauczyciele", który opublikował Instytut Badań Edukacyjnych.
Podobnie jak w poprzednich edycjach raport IBE opisuje kierunki zmian w polskiej edukacji, w tym dotyczące wykształcenia Polaków, ich szans na rynku pracy, ich wyborów edukacyjnych. Stara się też pokazać obraz polskich nauczycieli: dostarcza odpowiedzi m.in. na pytania: co nauczyciele myślą o sobie i swojej pracy?, co inni myślą o nauczycielach?, ile pracują?, jak podnoszą swoje kompetencje? Obszerną cześć raportu stanowią portrety nauczycieli języka polskiego, matematyki, historii, języków obcych oraz nauczycieli przedmiotów przyrodniczych.
Jak uczą nauczyciele przedmiotowi?
W raporcie znajdziemy portrety nauczycieli wybranych przedmiotów: polonistów, matematyków, nauczycieli języków obcych, historyków, nauczycieli przedmiotów przyrodniczych. Jest tu więc pięć dyscyplin, które stanowią trzon edukacji na wszystkich etapach kształcenia. Materiału do badań i analiz dostarczyły przede wszystkim obserwacje lekcji oraz wywiady z nauczycielami i uczniami. Dzięki nim powstał bardzo ciekawy ogląd różnych stylów pracy i metod osiągania dydaktycznych celów.
Każdy rozdział próbuje odpowiedzieć na podobne pytania dotyczące procesu dydaktycznego i form pracy z uczniami: jak nauczyciele planują proces dydaktyczny, jak kształcą umiejętności przedmiotowe, z jakich środków dydaktycznych korzystają, jakie metody i formy wykorzystują w pracy, jak przebiegają procesy komunikacyjne w klasie, jak oceniają uczniów, co postrzegają jako swoją porażkę, a co jako zawodowy sukces.
Metody i formy nauczania na lekcjach matematyki
Matematyka powszechnie uważana jest za jeden z trudniejszych przedmiotów. Dlatego tak ważne są pytania o najbardziej efektywny sposób jej nauczania i o jak najlepsze przygotowanie młodych ludzi do wykonywania zawodu nauczyciela tego przedmiotu.
Umiejętności złożone stanowią sens i cel nauczania matematyki. Jak wynika z badań, nauczyciele matematyki nie mają trudności z nauczaniem procedur, jednak często są bezradni przy nauce tworzenia strategii rozwiązywania problemów i prowadzenia rozumowań. Wolą szybko wejść na ścieżkę wyjaśniania uczniom, jak należy rozwiązać dane zadanie.
Obserwacje lekcji wskazują, że nauczyciele zajmują się niemal wyłącznie prostymi umiejętnościami narzędziowymi. Niewiele proponowanych przez nich zadań wymaga mniej typowych zastosowań poznanych wzorów czy łączenia ze sobą rożnych umiejętności szczegółowych, a uczniowie bardzo rzadko mogą podczas lekcji zobaczyć kilka sposobów rozwiązania tego samego problemu. Uczniowie rzadko mieli też okazję do ćwiczenia umiejętności tworzenia własnej strategii rozwiązania problemu, a to jedna z ważniejszych umiejętności, obok rozumowania i argumentacji. Te zaś umiejętności są blokowane przez nauczycieli matematyki mających tendencję do zadawania zbyt szczegółowych pytań pomocniczych i podpowiedzi. Uczeń nie ma więc szans stać się odkrywcą rozwiązania, jest jedynie wykonawcą prostych instrukcji, prowadzonym do sposobu rozwiązania wybranego przez nauczyciela.
Metody i narzędzia pracy
Są też nauczyciele, którzy systematycznie wykorzystują środki multimedialne – zwłaszcza rzutnik multimedialny, laptopy, e-booki czy obudowę internetową podręczników. Organizują też oni dla swoich uczniów lekcje matematyki w pracowni komputerowej.
Najczęściej stosowanymi środkami dydaktycznymi wykorzystywanymi przez nauczycieli matematyki, bez względu na etap edukacyjny, na którym nauczają, są jednak kreda, tablica, podręcznik, kserokopie zadań oraz karty pracy.
Nauczyciel XXI wieku
Jaki powinien więc być idealny nauczyciel? Powinien mieć wysokie kompetencje merytoryczne, stawiać sobie za cel nabycie przez uczniów umiejętności koniecznych do funkcjonowania we współczesnym świecie, w szczególności rozumowania i argumentowania. Dla uczniów jest przewodnikiem cieszącym się zaufaniem. Potrafi odpowiedzieć na wyzwania współczesności. Jest zafascynowany przedmiotem i swoją pasją zaraża uczniów. Zachęca ich do działania i eksperymentowania, do wysuwania hipotez i ich weryfikowania. Rozwija autonomię ucznia, pozwala mu na prezentowanie własnego stanowiska i wsłuchuje się w to, co uczeń mówi. Ponadto właściwie wykorzystuje technologie informacyjno-komunikacyjne do wspierania rozwoju myślenia uczniów.
Co wiemy o polskich nauczycielach?
Niemal wszyscy nauczyciele mają wyższe wykształcenie. Jedynie 4 proc. to licencjaci i inżynierowie, którzy pracowali raczej w szkołach podstawowych i gimnazjach lub uczyli języków obcych. Najwięcej osób ze stopniem doktora jest wśród polonistów i nauczycieli przedmiotów przyrodniczych.
Połowa nauczycieli w Polsce osiągnęła najwyższy stopień awansu zawodowego (nauczyciel dyplomowany), a przeszło jedna czwarta stopień nauczyciela mianowanego. Odsetek osób z najwyższym stopniem awansu jest najwyższy wśród nauczycieli liceów ogólnokształcących (57 proc.) i szkół podstawowych (56 proc.), najniższy zaś w szkołach policealnych (25 proc.).
Stopień awansu zawodowego decyduje w głównej mierze o wysokości zarobków nauczyciela. Skutkiem wzrostu udziału nauczycieli o najwyższym stopniu awansu, a więc mianowanych i dyplomowanych, jest wyższe przeciętne wynagrodzenie. Pomiędzy rokiem 2007 a 2009 realne wynagrodzenie nauczyciela stażysty wzrosło o 46 proc., a nauczyciela dyplomowanego o 12 proc. Natomiast do 2012 roku wynagrodzenie nauczyciela stażysty wzrosło aż o 58 proc., a nauczyciela dyplomowanego o 20 proc. Dla porównania, realny wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej w tym samym czasie wyniósł ok. 9 proc. (GUS).
W szkole panują życzliwe stosunki między nauczycielami. Aż 83 proc. z nich przyznało, że w szkole mają prawdziwych przyjaciół. Zdaniem 24 proc. w gronie pedagogicznym są osoby, z którymi ciężko jest się porozumieć. Jedynie 17 proc. nauczycieli mówiło o rywalizacji - jednym z niewielu jej obszarów mogą być godziny ponadwymiarowe, które są ważnym źródłem dodatkowego wynagrodzenia.
Jedna trzecia dorosłych Polaków biorących udział w badaniu CBOS uważa, że praca nauczycieli jest stresująca, odpowiedzialna i ciężka. Postrzega ich jako osoby o wysokich kwalifikacjach oraz motywacji, by stale je zwiększać. W satysfakcję zawodową nauczycieli najbardziej wierzą rodzice dzieci (61 proc. twierdzących odpowiedzi), a najmniej sami nauczyciele (53 proc. twierdzących, 16 proc. przeczących) i osoby, które nie mają styczności z zawodem.
Kierunki zmian polskiej edukacji
Współczynnik skolaryzacji brutto młodzieży w wieku 19–24 lat (w %)
i liczba studentów (w tys.) szkół wyższych, publicznych i niepublicznych.
Na wszystkich etapach edukacji widać wzrost znaczenia placówek niepublicznych. Właściwie zdominowały one szkolnictwo policealne (ponad 63% szkół i prawie połowa uczniów w 2012 roku to uczniowie szkół niepublicznych). Zasadniczo im wyższy poziom edukacji, tym większa proporcja uczniów w szkołach niepublicznych i większa liczba tych szkół.
Demografia ma także zasadniczy wpływ na zatrudnienie nauczycieli. Spadek liczby dzieci i młodzieży spowodował w latach 2007–2012 zmniejszenie liczby nauczycieli o 3 proc. Najbardziej zmniejszyło się zatrudnienie w liceach ogólnokształcących, zasadniczych szkołach zawodowych i gimnazjach. Natomiast o 32 proc. wzrosła (w latach 2007-2012) liczba nauczycieli w przedszkolach.
Pełna wersja Raportu o stanie edukacji 2013 "Liczą się nauczyciele" dostępna jest na stronie internetowej Entuzjastów Edukacji: www.eduentuzjasci.pl oraz w poniższej tabeli.
/informacja prasowa/
* * *
* * *
Skojarzone pliki: |
|
Raportu o stanie edukacji 2013 "Liczą się nauczyciele" [pdf] | |
Warszawska Liga Debatancka dla Szkół Podstawowych - trwa przyjmowanie zgłoszeń do kolejnej edycji
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Trwa II. edycja konkursu "Pasjonująca lekcja religii"
Redakcja portalu 29 Czerwiec 2022
Redakcja portalu 23 Sierpień 2021
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
RPO krytycznie o rządowym projekcie odpowiedzialności karnej dyrektorów szkół i placówek dla dzieci
Redakcja portalu 12 Sierpień 2021
Wychowanie w szkole, czyli naprawdę dobra zmiana
~ Staszek(Gość) z: http://www.parental.pl/ 03 Listopad 2016, 13:21
Ku reformie szkół średnich - część I
~ Blanka(Gość) z: http://www.kwadransakademicki.pl/ 03 Listopad 2016, 13:18
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:15
"Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie"
~ Gość 03 Listopad 2016, 13:14