NSA: Droga "z domu do szkoły" to droga "z przystanku do szkoły"

Redakcja portalu, 15 Grudzień 13 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniu w dniu 9 grudnia br. rozstrzygnął w uchwale, że gminy w ramach realizowania obowiązku bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu uczniów, o których mowa w art. 17 ust. 3 pkt 1 ustawy o systemie oświaty mogą organizować punkty zbiorcze przy dowożeniu dzieci do szkół. Oznacza to, że gmina nie jest zobligowana do zapewnienia dojazdu bezpośrednio spod domu do placówki oświatowej i z placówki oświatowej bezpośrednio pod dom ucznia realizującego obowiązek rocznego wychowania przedszkolnego lub obowiązek szkolny. Wniosek do prezesa NSA o podjęcie uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, skierował Rzecznik Praw Dziecka.

Przypominamy, że zgodnie z art. 14a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.), obowiązek gminy zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki bądź zwrotu kosztów tego transportu i opieki (jeżeli dowożenie zapewniają rodzice) powstaje, gdy droga dziecka pięcioletniego do najbliższej placówki przekracza 3 km. Gdy chodzi o dzieci realizujące obowiązek szkolny, zgodnie z art. 17 ust. 2 i 3 powołanej ustawy, konieczność taka powstaje, gdy droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka, przekracza 3 km (w odniesieniu do uczniów klas I-IV SP) lub 4 km (w odniesieniu do dzieci z klas V i VI SP oraz uczniów gimnazjów). Niezależnie od odległości do szkoły lub przedszkola, gmina  jest zobowiązana zapewnić transport lub zwrot kosztów dzieciom niepełnosprawnym, dzieciom z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym lub znacznym (art. 14a ust. 4 i art. 17 ust. 3a ustawy).

Na gruncie stosowania przytoczonych wyżej unormowań ujawniły się wątpliwości interpretacyjne oraz rozbieżności w wykładni, których wyrazem były sprzeczne orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Kwestię sporną stanowiła m.in. długość drogi dziecka do placówki. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uznał (15 lipca 2008 r.; II SA/Ol 149/08), a stanowisko to podtrzymał NSA (5 marca 2009 r.; I OSK 1218/08),  że „nie stanowi wykonania przez gminę tego obowiązku zwrot kosztów [dojazdu] autobusem PKS, który nie dojeżdża do miejscowości, w której zamieszkuje dziecko” (chodziło o małoletniego uczęszczającego do gimnazjum oddalonego o 10 km od jego miejsca zamieszkania, przy czym odległość od domu ucznia do przystanku wynosiła ok. 3 km). Istotna zmiana w zakresie interpretacji przedmiotowych przepisów nastąpiła w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dn. 20 czerwca 2012 (I OSK 699/12). Skład sędziowski orzekł wówczas, że „nie istnieją [...] żadne racjonalne powody do zaakceptowania poglądu [...], by analizowany zwrot „z domu do szkoły” należało rozumieć w każdym wypadku jako drogę z domu, w którym mieszka dziecko do budynku szkoły”.