www.edukacjaidialog.pl Blogi Wychowanie to mit?

Wychowanie to mit?

Witold Kołodziejczyk, 04 Grudzień 14 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Kto dziś wychowuje? Dom, szkoła, kościół, społeczność internetowa? Definicja rodziny ulega liberalizacji. Nie ogranicza się do dotychczas rozumianego modelu. Profesor Tomasz Szlendak z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wychodzi z założenia, że rodzina podlega procesowi dostosowania się do migracyjnego, multikulturowego otoczenia. Tak jak zmienia się rozumienie rodziny, tak zmienia się również szkoła. A ta nie jest zainteresowana wychowaniem. Zajęta sprawdzianami, testami, egzaminami stała się zorganizowanym kursem przygotowującym do kolejnego etapu kształcenia.

Czy szkoła jest w stanie zapewnić rozwój charakteru i takich jego cech, które pozwolą dzisiejszemu pokoleniu traktować rodzinę jako miejsce budowania szacunku, zaufania i odpowiedzialności za swoich najbliższych. Niestety, system edukacji - twierdzi profesor Teresa Rostowska z Uniwersytetu Gdańskiego - nie wykazuje zainteresowania, by promować przygotowanie do życia w rodzinie w szerokim tego słowa znaczeniu. Edukację sprowadza się głównie do aktywności biologicznej. A przecież podłożem zachowań seksualnych są również procesy psychiczne i społeczne.

Rodzina jest podstawową komórką społeczną - to definicja. A na naszych oczach następuje zmierzch rodziny wielopokoleniowej. W jej miejsce pojawia się coraz powszechniejsze zjawisko euro sierot. Ich rodzice wyjechali do pracy zostawiając swoje dzieci dalszej rodzinie, a w najlepszym przypadku jednemu z rodziców. Jakim obywatelami będą ci młodzi ludzie bez bliskich więzi z matką i ojcem, bez prawdziwej miłości, bez poczucia bezpieczeństwa i akceptacji? Czy mamy kryzys rodziny jako instytucji? - pyta swoich rozmówców w najnowszym numerze miesięcznika Edukacji i Dialog Anna Raczyńska. A może - zastanawia się dalej - pojawiła się jej nowa forma? Post-rodzinna rodzina. Czy rodzina to nadal najważniejsza wartość w naszym społeczeństwie? W tej sprawie nie ma jednomyślności. Profesor Stanisław Kowalik z AWF w Poznaniu uważa, że proces osłabiania rodziny trwa od dawna, ale koroduje ją niepostrzeżenie. Przez dłuższy czas nikt nie zdawał sobie sprawy ani z jego skutków, ani z rozmiarów. Dopiero w ostatnich latach widzimy kumulację negatywnych konsekwencji.

Młodzież wychowuje się w grupach rówieśniczych. Ich rodzice zajęci są osobistymi karierami. Ale w imię tak zwanej odpowiedzialności, wypełniają plan dnia swoim dzieciom dodatkowymi zajęciami, kółkami i korepetycjami, czy zagranicznymi obozami. To protezy, które mają zrekompensować brak czasu na rozmowę, bycie razem i wspólne posiłki. To prawdopodobnie wynik poczucia braku, jakiego doświadczyli w minionych czasach, a który nadrabiają w mało skuteczny sposób tłumacząc: niech przynajmniej nasze dzieci mają lepiej. Kościół przypomina: dzieci potrzebują ojca i matki, a nie ideologicznych koncepcji rodziny. A papież Franciszek twierdzi wprost: rodzina jest faktem antropologicznym, a dopiero potem społecznym, kulturowym itd. Nie możemy jej określać koncepcjami natury ideologicznej, które zachowują moc jedynie w pewnym momencie historii, a potem ją tracą. Badacze biją na alarm, na naszych oczach rozsypuje się model tradycyjnej rodziny. Czy więc nowe zjawisko, jakim jest poradnictwo w sieci, to skutek braku relacji z najbliższymi? Profesor Bassama Aoiula z Uniwersytetu Gdańskiego zauważa, że oczekiwania wobec pomocy psychologicznej on-line są bardzo duże i dotyczą ludzi w różnym wieku. To jednak nie jest alternatywa. Sieć nie zastąpi nam bliskości i miłości, choć wielu może na pewno pomóc.

Czy rzeczywiście wpływ rodziny, a tym bardziej szkoły na wychowanie to mit? Podobno to, co młody człowiek wyniesie z domu, trudno jest szkole zepsuć. Poczucie własnej wartości, proaktywność, pozytywne myślenie, system zasad i nawyków to cechy charakteru, o których mówi logodydaktyka - spójna koncepcja wychowania, koncentrująca się na rozwijaniu właśnie postaw służących odpowiedzialnemu życiu. Szkoła może więc przyczynić się do tego, że to co zaniedbuje dom, ona ma szansę zmienić i w świadomy sposób przybliżyć uczniów do świata wartości. Ale jaka szkoła? Dzisiejsza zapomniała o wychowaniu. A jeżeli to robi, to często jedynie na papierze i w deklaracjach w powielanych co roku w programach wychowawczych. Nie ma systemowego myślenia o budowaniu w szkole wspólnoty wartości. Tylko nieliczne szkoły w świadomy sposób tworzą spójną filozofię pracy wychowawczej, a jeszcze mniej jest tych, które opierają ją na aksjologii.

* * *

O autorze:
		Witold Kołodziejczyk redaktor naczelny miesięcznika „Edukacja i Dialog”, twórca Collegium Futurum – szkoły przyszłości powstającej w Słupsku. Autor licznych publikacji promujących innowacje w zarządzaniu oświatą, trener kadry kierowniczej oświaty, promotor wykorzystania nowoczesnych technologii w edukacji. Autor książki "Gra o szkołę. W poszukiwaniu zasad zarządzania w nowych czasach". Współpracownik w zespole doradcy Prezesa Rady Ministrów w rządzie Jerzego Buzka, były wicedyrektor CODN.
Tekst pierwotnie ukazał się pod adresem: edukacjaprzyszlosci.blogspot.com