Anoreksja i bulimia - ABC dla każdego profesjonalisty pracującego w edukacji

Agnieszka Rynkiewicz, MD, MAT, 27 Wrzesień 09 Dodaj komentarz Wyślij Drukuj

Osoby, które mają lub miały zaburzenia odżywiania często podkreślają, że - nikt kto tego nie przeszedł, nie jest w stanie zrozumieć. Czy to zwalnia nas ? rodziców, nauczycieli, przyjaciół, bliskich ? od podjęcia próby zrozumienia czym są anoreksja, bulimia, oraz pozostałe zaburzenia odżywiania? Naszym zdaniem nie.

Tak rozpoczyna się artykuł, który zostanie w całości opublikowany w czasopiśmie Edukacja i Dialog w listopadzie 2009. Napisany został przez Panią Ludmiłę Chludzińską i przeze mnie, aby przybliżyć osobom pracującym w edukacji temat zaburzeń odżywiania.
Aby zachęcić do przeczytania całości artykułu ujawniam tylko kilka jego fragmentów:

Fragment 1:

Wokół zaburzeń odżywiania narosło wiele mitów. Pomimo, że problem ten dotyczy głównie kobiet, ofiarami anoreksji i bulimii coraz częściej padają także mężczyźni. Panuje także przekonanie, że anoreksja i bulimia to choroby nastolatek, tymczasem statystyki wykazują, że rośnie odsetek chorujących dzieci poniżej 10 roku życia, ale również osób, które przekroczyły 40 lat. Inny mit to przekonanie, że anoreksja i bulimia to efekty odchudzania (niezwykle skutecznego lub zdominowanego przez porażki). Tymczasem ta potrzeba odchudzania wynika z problemów, które dotyczą przeróżnych aspektów życia osób chorych. Anoreksja i bulimia nie są fanaberiami, nie wyrasta się z nich, nie można ich wyleczyć po prostu jedząc.

Fragment 2:

Cechy rodzin charakterystyczne dla anoreksji:

• rodzice żyjący sukcesami swoich dzieci, wywierający nadmierną presję na sukcesy np. w szkole
• nadopiekuńczość bez poczucia bliskości,
• zasadniczość rodziców połączona z brakiem wsparcia w trudnych dla dziecka sytuacjach,
• odcinanie się od świata zewnętrznego,
• traktowanie rodziny jako najwyższej wartości, z jednoczesnym demonizowaniem wszystkiego co pochodzi spoza rodziny,
• powtarzający się w kolejnych pokoleniach model poświęcenia dla dobra rodziny,
• trudność w akceptowaniu zmian związanych np. z dorastaniem dzieci,
• unikanie rozwiązywania problemów wprost, np. w sytuacji konfliktu miedzy rodzicami dzieci odgrywają role posłańców i pośredników,
• rozdźwięk pomiedzy deklaracjami rodziców a rzeczywistością, który może dotyczyć np. równego traktowania wszystkich dzieci w rodzinie.

Cechy rodzin charakterystyczne dla bulimii:

• konfliktowość,
• przemoc fizyczna i psychiczna,
• tendencja do nieprzewidywalnych zachowań,
• brak stabilności materialnej i uczuciowej,
• całkowity brak lub nadmierne celebrowanie wspólnych posiłków,
• w najbliższej rodzinie występująca historia zaburzeń emocjonalnych i uzależnień,
• brak wsparcia w sytuacjach traumatycznych, np. w przypadku molestowania seksualnego.
•  

Fragment 3:

Badania obrazowe mózgu (wykonane m.in. techniką PET) wykazują, że osoby chorujące na zaburzenia odżywiania wykazują różnice w funkcjonowaniu określonych ośrodków mózgowych, dotyczące zarówno poziomów neuroprzekaźników, jak i intensywności reakcji mózgu na zmiany ich stężenia. Największe różnice dotyczą ośrodków mózgu odpowiedzialnych za poczucie głodu i sytości, a także kary i nagrody. Oznacza to, że osoby chorujące na anoreksję czy bulimię mogą mieć problemy z identyfikacją poczucia głodu i sytości na poziomie neurologicznym. Dysfunkcje ośrodków związanych z mechanizmem kary i nagrody występują także u osób uzależnionych.


Fragment 4:

Anoreksja i bulimia są trudne do leczenia. Wynika to z braku zaufania przez osoby chore do lekarzy i terapeutów oraz z przekonania, że można poradzić sobie samemu. Wiele osób dotkniętych tymi zaburzeniami w ogóle nie widzi potrzeby leczenia, ponieważ wciąż czują się grube i chcą nadal odchudzać się lub przynajmniej utrzymać wagę.
Skuteczność leczenia jest także ściśle powiązana z tym, jak szybko problem został dostrzeżony i podjęte zostały pierwsze kroki do wyleczenia. W związku z tym znaczny ciężar odpowiedzialności za zmotywowanie i skuteczne leczenie chorych spada na osoby z ich najbliższego otoczenia. Ważne jest to, aby umieć ocenić czy zachowanie danej osoby może prowadzić do anoreksji i bulimii, co często nie jest łatwe, ponieważ zaburzenia te nie powstają z dnia na dzień. Nawet w sytuacji gdy oznaki zaburzonego jedzenia są ewidentne, osoby bliskie często nie wiedzą jak mają podjąć ten temat, a potem w trakcie terapii jak wspierać chorych i ułatwiać ich rekonwalescencję. Tutaj bardzo ważnym elementem jest wiedza. Osoby, które wyszły z anoreksji czy bulimii często podkreślają, że ważne dla nich było to, że ich zaburzone jedzenie nie było postrzegane w kategoriach fanaberii czy próżnego dążenia do szczupłej sylwetki oraz, że ich choroba nie była postrzegana tylko jako obsesyjne odchudzanie się. Ważne było dla nich także to, że z powodu swojej choroby nie były traktowane jako ktoś gorszy oraz, że osoby im bliskie podjęły trud aby zrozumieć na czym polegały ich problemy.

Zapraszamy do przeczytania całego artykułu w listopadowym wydaniu czasopisma Edukacja i Dialog.
Ludmiła Chludzińska i Agnieszka Rynkiewicz