Myśląc o przeszkodach, jakie może napotkać obawiałbym się, czy urzędnikom samorządowym wystarczy wiary i pomysłowości? Dzisiaj widzimy, że np. w Wielkopolsce lepiej wyposażone w sprzęt komputerowy są szkoły niejednego miasteczka powiatowego, niż wojewódzkiego Poznania. Innym problemem będą też kwestie finansowe

Program zakłada m.in., że szkoły muszą się przygotować infrastrukturalnie, np. zmodernizować sieć elektryczną i sale lekcyjne, zapewnić szkole dostęp do internetu, zbudować lub rozbudować szkolną sieć bezprzewodową itd. To warunek konieczny wzięcia udziału w programie, tzw. wkład własny. Wiele szkół jednak nie jest gotowych na proces cyfryzacji, niektóre gminy mogą mieć problemy ze zdobyciem pieniędzy na modernizację. A od wydawców katalońskich wiem, że tamtejszy - bardzo ambitny program cyfryzacji upadł z powodu zbyt małej przepustowości sieci: kiedy wszyscy w szkole próbowali się zalogować, następowało dramatyczne przeciążenie. W rezultacie nie można było w ogóle rozpocząć zajęć. Z kolei koledzy ze Słowenii, gdzie pilotaż przeprowadzono w kilku szkołach, zwracali mi uwagę, że od strony technicznej pamiętać trzeba nie tylko o wyposażeniu każdego ucznia w przenośny komputer lub tablet. Niezmiernie ważne są także szczegóły, takie jak odpowiednia liczba ładowarek czy gniazdek elektrycznych w każdej klasie. Trzeba pamiętać też o zapasowych komputerach, zwłaszcza, jeżeli uczniowie mają zabierać swój sprzęt do domu. 


Nauczyciele a cyfryzacja

Zupełnie inną kwestią jest poziom kompetencji nauczycieli w dziedzinie IT i ich podejście do nowinek technologicznych w nauczaniu. Zapowiadając program pilotażowy w dziedzinie cyfryzacji szkół, zarówno pan minister Boni, jak i pani minister Szumilas mówili, że odrębnym elementem całego tego procesu będzie szkolenie nauczycieli. Oboje ministrowie zdają sobie sprawę z tego, że dzisiejsze uczelnie pedagogiczne takich umiejętności nie dają, a starsze pokolenie może na dodatek podchodzić do tematu z rezerwą. Dlatego zanim szkoły zostaną wyposażone w sprzęt i oprogramowanie, potrzebny jest przemyślany program szkoleniowy. Jestem pewien, że nauczyciele odbiorą go jako szansę dla siebie i się w niego zaangażują. Konstruując plan cyfryzacji, trzeba na pierwszym miejscu umieścić szkolenia nauczycieli.


W cyfryzacji szkół wyprzedza nas Słowenia

Na przykładach krajów europejskich, takich jak Hiszpania, Portugalia, Holandia, czy dwumilionowa Słowenia można stwierdzić, że proces cyfryzacji szkół wymaga dużego wysiłku i nakładów finansowych. Jednak konsekwentnie realizowany może dać bardzo pozytywne efekty, również w nauczaniu najmłodszych.

W Słowenii, a konkretnie w dwóch szkołach podstawowych stołecznej Lublany rozpoczęto kilka miesięcy temu pilotaż platformy edukacyjnej dla najmłodszych uczniów. Program zakłada, że uczniowie otrzymują w szkole drukowane zeszyty ćwiczeń (w Słowenii podręczniki kupuje od wydawcy, a następnie przez trzy lata udostępnia uczniom tak zwany Fundusz Szkolny). Z papierowych ćwiczeniówek nie zrezygnowano, bo przecież najmłodsi muszą rozwijać zdolności manualne: pisać, wycinać, kolorować i naklejać. Jednak podręczniki zastąpiono platformą edukacyjną, do której uczniowie mają dostęp w czasie lekcji (znowu za sprawą Funduszu Szkolnego), ale także w domu - o ile rodzice wykupią dodatkowy abonament na ćwiczenia rozwijające i utrwalające. 

Korzystanie z platformy edukacyjnej traktowanej jako "podręcznik online" dla wszystkich uczniów spowodowało, że w ramach komputeryzacji placówek pomyślano o tablicy interaktywnej do każdej sali lekcyjnej oraz o tablecie dla każdego ucznia. Dzieci mają tablety na ławkach i dzięki nim poruszają się w świecie nauki kreowanym przez dwie pszczółki o imionach Lili oraz Bine. Natomiast biorąc aktywny udział w lekcji (nota bene prowadzonej przez dwie nauczycielki: jedna koncentruje się na asystowaniu pojedynczym uczniom w korzystaniu z platformy, druga prowadzi zajęcia na forum całej klasy) uczniowie podchodzą do umieszczonej z przodu sali tablicy interaktywnej i wykonują ćwiczenia. 

Wizytowałem taką lekcję w zaledwie trzecim miesiącu trwania eksperymentu, ale nauczycielki mogły już powiedzieć, że uczniów w zasadzie nie trzeba było "oswajać ze sprzętem. Natomiast one same chwaliły sobie szkolenie, jakie przeszły zanim rozpoczęły pracę z nowoczesnymi technologiami oraz fakt, że mogą pracować w duecie.


Jak "Cyfrowa Szkoła" wpłynie na rynek wydawniczy?

Jako wydawca chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na konieczność stworzenia takich regulacji prawnych, by wszystkie wydawnictwa, które czują się na siłach, mogły opracować i zaoferować szkołom odpowiednie oprogramowanie edukacyjne - podręczniki elektroniczne i materiały uzupełniające. Nie wolno nam popełnić błędu Norwegów. Tamtejszy rząd stworzył system monopolu państwowego w dziedzinie podręczników elektronicznych i w praktyce wyrugował wydawców edukacyjnych. Dziś pojawiają się w Norwegii głosy, że warto byłoby wycofać się z tego kosztownego eksperymentu, póki jeszcze wydawnictwa nie przestały istnieć. Nie wchodźmy na tę drogę choćby z powodów czysto finansowych. Budżet Norwegii mógł sobie na taki błąd pozwolić, budżet naszego państwa z pewnością nie. Reasumując: wyposażenie szkół w odpowiedniej jakości sprzęt i dopasowanie go do przemyślanego procesu informatyzacji nauczania na danym etapie edukacyjnym to nieodłączne aspekty tego zagadnienia. Życzę nam wszystkim, aby twórcy polskiego programu pilotażowego pamiętali zarówno o odpowiednich do wieku ucznia technologiach informacyjnych, sprzęcie komputerowym, jak i oprogramowaniu edukacyjnym - e-podręcznikach i platformach edukacyjnych.



Autor: Robert Kuc, redaktor naczelny Wydawnictwa Klett